İş hayatı her zaman hatalarla dolu. Aslında şirketler hatalarından öğrenerek gelişiyorlar. Bir şirket bir konuda başarısız olduğunda önüne paha biçilemez bir öğrenme imkanı çıkıyor. Hatalardan çıkarılan öğretiler, herhangi bir danışmandan ya da bir kitaptan edinilemeyecek kadar detaylı ve şirkete özgü olabilir. Yani bu kadar detaylı ve spesifik öğretiyi para ile satın alabilmek mümkün değil. Dijital dönüşemeyenleri incelemek, bize bu paha biçilemez bilgilerin bir kısmını sunabilir.
Dijital dönüşüm son yıllarda hayatımıza giren bir kavram olduğu için, ilk etapta birçok şirket başarısızlığa uğradı. Bu başarısızlıklardan öğrendikleriyle yola daha sağlam devam edenler olduğu gibi, geç kalarak iflas edenler de oldu. Onların yaşadıklarından, herkesin öğreneceği şeyler var. Bu yazımda size başarısız örnekleri anlatacağım fakat şunu da eklemeden geçmek istemiyorum. Dijital dünyanın yeni söylemi:hız. Herkesten önce başarısız olmak bile, herkesten bir adım öne geçmek demek. Çünkü siz onların henüz bilmediği bir şeyi öğrendiniz ve artık yolunuza daha hızlı ve doğru devam edebilirsiniz. Çevik kültürler de başarısızlıktan korkmamayı, inisiyatif alarak gerekirse başarısız olmayı fakat hızla toparlanıp, öğrendiklerinizle birlikte daha iyisini yapmayı öğütlüyor. Hızla gelişen teknoloji dünyasında şirketlerin ayakta kalabilmesinin belki de tek yolu bu. Dönüşmeyerek büyük bir hata yapacağınıza, dijital dönüşüme ayak uydurmaya çalışırken hata yapmak daha avantajlı görünüyor.
Geç Kalanlar : Kuoni
Kuoni bir seyahat firması. 1908 yılında kurulan Kuoni müşterilerine uygun fiyatlı kaliteli seyahat seçenekleri sunuyor. Uzun yıllardır başarıyla ayakta duran şirket 1980’lerde bilgisayarlı teknolojilere geçmekte sıkıntı yaşamamış, fakat yeni dijital gelişmelere ayak uydurmakta biraz geç kalmış. Bildiğiniz gibi turizm alanı, en hızlı dijitalleşen alanlardan biri oldu. Otel rezervasyonlarından, uçuş bileti almaya, araba kiralamaya kadar seyahatle ilgili tüm servisler çok uzun zamandır online satılabilmekte. Kuoni ise tüm bu gelişmeler olurken yerinde saymış. Sonunda gelişmelere ayak uydurması gerektiğinin farkına vardığındaysa da artık çok geç olmuş. 2015 yılından sonra ise tur operasyonları başka bir firmaya satmak zorunda kalmış.
Kuoni’nin yaptığı en temel hata, dünyadaki gelişmelere gözünü kapatarak zaten o güne kadar başarılı olan iş modelini devam ettirmek olmuş. Dijital gelişmelere rağmen insanların yüz yüze hizmeti tercih edeceği yanılgısına düşerek dönüşmekte geç kalmış. Geç kaldığını fark ettikten sonra ise, dönüşüm sürecine girmişler, fakat bu kez de şirket içinden büyük bir dirençle karşılaşmışlar. Kuoni eğer zamanında müşterilerinin ne istediğini fark edebilmiş olsaydı bugün dijital dünyaya adapte olmuş ve eski başarılarını ayakta tutuyor olabilirdi.
Yanlış Değişim Yönetimi Stratejisi: Co-op Bank
Co-op bankasının yaptığı hatanın bedeli tam olarak £300 milyon. Şirket 2007 yılında IT sistemlerine £300 milyon değerinde bir yatırım yapıyor. Birkaç ciddi problem yaşanıyor ve 2011 yılında proje durduruluyor ve 2013 yılında tamamen rafa kaldırılıyor. Bu hata şirkete çok büyük zarar veriyor.
2013 yılında bankaya bir denetim yapılıyor. O sırada bankanın £1.3 milyar zararı var. Bu zararın bir kısmı 2009 yılında Brittanica Building Society ile yaptıkları birleşme, diğer önemli kısmı ise yanlış IT yatırımı. IT projesinin çöpe gitmesinin nedenleri arasında proje liderliğinin sürekli değişmesi, sistemlerin aşamalı olarak yenilenmesi yerine komple değişime gidilmesi ve üst yönetimin bu değişim sürecinin bir parçası olmaması olarak sayılıyor. Buradan çıkardıkları en önemli öğreti ise, değişimin üst ve orta yönetim tarafından doğru yönetilmesinin önemi.
Strateji Eksiği: Ford
Dijital dönüşüm ile ilgili yazılarımın hemen hemen tümünde, dijital dönüşümün bir strateji çerçevesinde ilerlemesi gerektiğinden ve bu strateji çerçevesinin şirketin genel stratejisinden ayrı düşünülemeyeceğinden söz ettim. Bu konuda hata yapan firmalar çok, ama Ford gibi bir şirketin bile bu konuda hata yaptığını görmek cesaretinizi biraz olsun arttırabilir.
2014 yılında CEO Mark Fields aslında güzel bir giriş yapıyor ve Ford’un da dijital dünyaya adapte olması için yola çıkıyor. Fakat dijital tarafı işin geri kalanından ayırıyor ve farklı bir koldan yürütme kararı alıyor. Öyle ki, dijitalleşme süreci şirketin merkezinden farklı bir merkez kurulup oradan işletiliyor. Bu süreç öyle yavaş işliyor ki şirket neredeyse %40 değer kaybediyor. Bunun üzerine Mark Fields görevden ayrılıyor. Bill Ford Jr. yaptığı açıklamada, dijitalleşme ile ilgili stratejilerinin hatalı olduğunu açıklıyor. Şirketin stratejisinden ayrı olarak bir strateji kurmak ve dijital süreci ayrı götürmek, başarıyı baltalıyor. Ford bu hatasından öğreniyor ve dijital stratejisini şirket stratejisi ile paralelleyerek tüm aktivitelerin de bu stratejiyi baz alarak ilerlemesini sağlıyor.
Dijital İş Modelini Yanlış Kurmak : Pets.com
Bu örneğimizi biraz farklı. Pets.com zaten dijital ortamda kurulan bir girişim. Üstelik 1998 gibi çok erken yıllarda kuruluyor. Yapılan pazarlama çalışmaları ve verilen reklamlarla ilk yıllarda bilinirliği çok artıyor. Bunun üzerine şirket 300 milyon dolarlık gelire 4-5 yıl içinde ulaşabileceğini öngörerek ürün ve depolara büyük yatırımlar yapıyor. Bu öngörüye ulaşmak için doğru pazar araştırmalarını yapmadıklarından, birçok ürünü zararına satıyorlar ve yalnızca 2 yıl içinde, 2000 yılında batıyorlar.
Son örneği diğer örneklerle birlikte vermemin nedeni ise, ne yalnızca dijitalleşmenin ne de yalnızca iyi bir iş modelinin başarıya ulaşacağını anlatmak. Bu ikisi birleşmediği sürece, dijitalleşme ya da dijitali içermeyen iyi bir iş modeli sorunların çözümü olamıyor, ve şirketler yeni dünyaya adapte olamıyorlar.
Verdiğim bu örnekler, umarım ki daha önce incelemiş olduğumuz dijital dönüşüm ile ilgili yapılması ve yapılmaması gerekenlere daha fazla ışık tutmuştur. En küçük firmalar da, dünya devleri de dijital dönüşüm sürecinde hatalar yapabiliyor. Yeni dünyaya ayak uydurabilmek için onların hatalarından öğrenebileceğiniz gibi, kendi hatalarınızdan da öğrenmeli ve vazgeçmeden bu yolu daha emin adımlarla yürümeyi göze almalısınız.
