Tıpta Yapay Zeka: Yapay Zeka İle Tıp Alanında 9 Gelişme
Önümüzdeki ilk 5 yıllık süre zarfında yapay zekanın tıp alanını da kapsayacak şekilde hayatımızda çok önemli ilerlemelere yol açacağı düşünülüyor. Yapay zeka ile sağlık hizmetlerinin tamamen yeniden tasarlanması düşünülüyor. Bu yazımızda yapay zeka tarafından özellikle tıp alanında bugün kullanılan ve gelecek vaadeden çözümler hakkında derlediğimiz bilgileri sizlerle paylaşıyoruz.
Bilim insanları tıpta yapay zeka kullanımının artışı ile birlikte ciddi bir devrim olacağını öngörüyorlar.
Big Data Ve Yapay Zeka Sağlık Sektöründe Çığır Açıyor
Dijital saklama kapasitesi büyüdükçe bu alanda üretilen ve saklanması istenen veri miktarı hızla artış gösteriyor. Bu artışın her 2 yılda, 2’ye katladığı tahmin ediliyor. Big Data o kadar kapsamlı bir veri arşivi oluşturuyor ki, bütün verilerin izlenebilmesi için yapay zeka kullanılması zorunlu hale gelmiştir.
Yapay zekayı, çok uzun zamandan bu yana, bileklerimizde, arabalarımızda, telefonlarımızda kullanıyoruz. Günlük hayatımızın içinde her gün kullandığımız yapay zeka programları için verebileceğimiz başlıca örnekler şunlardır:
- Siri
- Alexa
- Cortana
- Amazon chi sesli asistan hizmetleri
Bu bahsedilen platformlar üzerinden, doğal dil işlemesi kullanılarak yol tarifinden, bir toplantı için uygun mekan araştırmasına kadar çok çeşitli bilgilere ulaşabilirsiniz.
Yapay zeka kullanımı sayesinde çok fazla veri kullanıma alınabiliyor. Bu sayede sağlık sektöründe ve tıp alanında hastaların rutin yaşam alışkanlıkları ve tedavi programları çok daha verimli bir şekilde planlanabilir. Tıpta yapay zeka kullanımı ile doktorların teşhis ve tedavi amacıyla istedikleri bütün verilere mümkün olan en kısa sürede ulaşmaları da sağlanabilir.
Yapay zekanın tıp alanında kullanılması konusunda iyimser olmamıza yol açabilecek pek çok gelişme şimdiden kendini gösteriyor. Bu konuda şimdilik yaşanan en önemli sorun yapay zekanın sadece sayılı birkaç uzman ve çok pahalı sağlık kurumları tarafından kullanılmasıdır.
Sağlık alanında yapay zeka kullanımı, herkesin ulaşabileceği fiyatlara inerek, kullanımı genel toplum hizmeti haline geldikçe gerçek sağlık devrimi ortaya çıkacaktır.
Sağlık Sektöründe Yapay Zekanın Geleceğine Genel Bakış
Yapay zekanın tıpta daha başlangıç düzeyinde kullanılması ile birlikte aktif olarak kullanımına geçilen başlıca alanlar şunlardır:
- Tedavi planının organizasyonu
- Yeni ilaçlar oluşturulması
- İlaç kullanımının ayarlanması
Unutmayalım ki tıpta yapay zeka kullanılması konusunun, henüz çok başındayız.
Sağlık Lojistiğinin Daha İyi Organizasyonu
Sağlık alanında yapay zeka kullanımı ile mükemmelleştirilebilecek alanların bazıları şunlardır:
- Hasta tedavi planlarının daha iyi organize edilmesi
- Doktorun doğru teşhis ve tedavi için ihtiyaç duyduğu verilere kısa sürede ulaşabilmesinin sağlanması
Yapay zeka entegre edilmiş sisteme giren bir asistan, hastalara daha kolay rehberlik edebileceği gibi bu işlem için harcanan zamanı da optimum düzeyde kullanabilir.
Yapay zeka sayesinde her hasta için hangi testin daha az zaman alacağı kolayca hesaplanabilir. Ya da Algoritma, Uber vb. araç çağırma platformları ile bağlantı kurularak gidilmesi gereken hastane rotası da daha çabuk belirlenebilir. Böylece hasta en uygun sağlık kuruluşuna en kısa zamanda ulaştırılabilir.
Tıbbi Kayıt Madenciliği Yapılması
Yapay zeka kullanımı, bütün verilerin toplanması, arşivlenmesi ve izlenmesi bakımından sağlık sisteminde gerçek bir devrin başlangıcıdır. Bu sayede bürokratik görevlerden kurtulan hekimin tükenmişliğe gitmesinin de önüne geçilebilir.
Algoritmalar sayesinde sağlık görevlileri, idari görevlerle daha az sağlık hizmetleri ile daha çok ilgilenebilir.
Bu konuda çalışmalar yürüten Google, tıbbi kayıtlara ve sağlık hizmetilerine ulaşımın hızlanması için ‘’Google Deepmind Health’’ projesini üzerinde çalışıyor.
Teşhis ve Tedavi Planlaması
Yapay zeka algoritmaları doğru teşhis için gereken zamanı kısaltabilir. Bu konuda yapılan bir kaç bilimsel araştırmada, radyologlar yapay zeka sayesinde kanser taramalarında daha isabetli karar verildiğini ve karar verme süresini kısaldığını bildiriyorlar.
Fütürist senaryolarda ise, tıbbi yapay zeka destekli eğitim programını alan bireylerin bugün için yapılamayan tedavileri gerçekleştirilebileceği düşünülüyor.
Bu alanda faaliyet gösteren IBM Watson, özellikle onkologlar için özel bir program oluşturdu. Böylece klinisyenlerin kanıtla dayalı tedavileri seçebilme imkanı ortaya çıktı. Onkoloji tedavisi için tasarlanan Watson programı, uygun tedavi yönteminde kritik klinik hususları, raporlarda belirtilen yapılandırmış ve/veya yapılandırılmamış verilerin analizi ve anlamlandırılması konusunda gelişmiş bir yeteneğe sahiptir.
Bu program sayesinde hastanın dosyasında yer alan özellikler, dış faktörler, eldeki veriler ile elde edilen bulgular birleştirilerek, klinik uzmanın hasta için en uygun tedaviyi bulması sağlanır.
Tekrarlayan İşlere Yardımcı Olmak
Sağlık sektöründe çalışan personelinin her gün yapması gereken, pek çok bürokratik görev bulunmaktadır. Yapılan bir araştırmada Amerika Birleşik Devletlerinde bu tip işlerin bir doktorun haftada 8.7 saatini aldığını gösteriyor. Yapay zeka kullanılarak bahse konu görevler otomatik yapılabilir. Yapay zeka, bu tip rutin işlerde insan kaynağının yerine çalıştırılabilir. Böylece yönetim ve mesai saatleri çizelgeleme gibi alanlarda sağlık çalışanlarının yükü hafifletilebilir.
Çevrimiçi Ya Da Yüz Yüze Danışma İşlemlerinde Maksimum Verim Sağlanması
Bu çalışmada kullanıcılar, şikayetçi oldukları semptomları ve daha önce geçirmiş oldukları hastalıkları, hastalık veri tabanına sesli olarak bildiriyor. Daha sonra hastanın veri tabanında bulunan kronik rahatsızlıkları ve/veya geçmiş tanıları da inceleniyor. İncelenen bütün verilerden faydalanılarak, hastanın bundan sonraki hayat planı oluşturuluyor. Bu sistem İngiltere merkezli Babylon Health biriminde programlanmıştır. Ruanda’da, Birleşik Krallık’ta aktif olarak kullanılmaktadır.
Bahse konu sistemin kullanımı pandemi ile birlikte artış gösterdi, gelecekte daha da fazla kullanım alanı bulacağı düşünülmektedir.
Sağlık Yardımı Ve İlaç Yönetimi
Bu alanda Dünya’nın ilk sanal hemşiresi geliştirildi: ‘’Molly’. Molly hastaların halihazırdaki sağlık durumlarını ve tedavilerini izlemelerine yardımcı olmaktadır. Programın ara yüzünde kronik hastalığı bulunan bireylerin desteklenmesi için makine öğrenimi de kullanılmaktadır.
Molly özellikle kronik hastalıkların kişiselleştirilmiş bir şekilde izlenmesini, takibini ve bakımını sağlamaktadır.
Bunun yanı sıra hastaların ilaçlarını düzenli olarak alıp almadıklarını takip eden bir sistem de bulunuyor.’’AiCure ‘’ olarak tanımlanan uygulamada yapay zeka, telefonun web kamerası ile birlikte çalışmaktadır. Bu sistem sayesinde hastaların ilaçlarını reçetelerinde yazıldığı şekilde kullanıp kullanmadıkları saptanmaktadır. ‘’AiCure’’ uygulamasının özellikle yararlı olduğu hasta grupları şunlardır:
- Tıbbi durumları ciddi olan hastalar
- Doktor tavsiyesine uymak isteyen hastalar
- Klinik deneylere katılan denek grupları
Hassas ve Doğru İlaç Tedavisinin Belirlenmesi
Yapay zeka ile genetik çalışmalar üzerinde de önemli ilerlemeler kaydedileceği düşünülüyor. ‘’Deep Genomics’’ olarak tanımlanan, genetik bilgi ve tıbbi kayıtları içeren dev veri setleri bulunmaktadır. Böylece bilim insanları gelişen hastalıklar ile olası mutasyonlar arasındaki bağlantının netleştirilmesi üzerinde çalışabiliyor. Yapay zeka çok fazla miktarda datayı çok kısa sürede analiz edebilmektedir. Böylece her hastaya özel, kişiselleştirilmiş ve hedefe odaklı tedaviler sunulabilir.
İlaç Yapımı
Geleneksel yöntemler ve klinik deneyler kullanılarak yeni bir ilaç geliştirmek, 10’larca yıl zaman alabilir. Oysa ki yapay zeka büyük verileri kısa sürede işleyerek, ilaç keşif ve geliştirme süresi ile birlikte maliyetini düşürebilmektedir.
Tıpta yapay zeka kullanarak ilaç geliştiren Insico Medicine 2019 yılında yaptığı çalışmasını sadece 46 günde tamamladı.
İnsanların Daha Sağlıklı Kararlar Almasına Ve Sağlıklı Seçimler Yapmasına Yardımcı Olunması
Yapay zekanın değerlendirilebileceği çok fazla veri bulunmaktadır. Tıpta yapay zeka kullanımı için ulaşılabilecek başlıca veri kayırları şunlardır:
- Hastanın geçmişine ait kayıtlar
- Hastaya uygulanan tedavileri bildiren kayıtlar
- Giyilebilir sağlık izleyicileri ile sensörlerden gelen veriler
Bu devasa veri tabanından elde edilen bilgiler sayesinde hastalara daha iyi bir yaşam tarzı ve daha sağlıklı seçim önerileri sunulması amaçlanmaktadır.
